Jak wprowadzić na uczelni podejście skoncentrowane na studencie?

Wyobraźmy sobie następującą scenę: Studenci są w pełni zaangażowani w realizowane projekty. Zadają pytania, dyskutują o problemach i aktywnie szukają rozwiązań. Biorą udział w dodatkowych inicjatywach na terenie kampusu i działają w kołach naukowych. Co jednak najważniejsze, mają realny wpływ na to, czego i w jaki sposób się uczą.

Jak można to opisać? To właśnie jest podejście skoncentrowane na studencie. W tym modelu studenci stają się aktywnymi uczestnikami procesu kształcenia, współtwórcami swojej wiedzy i architektami własnej przyszłości.

Na czym polega podejście skoncentrowane na studencie?

Koncepcja kształcenia skoncentrowanego na studencie obejmuje zbiór zasad, strategii i dobrych praktyk. Umożliwiają one uczelniom wyższym dostosowanie swoich celów, programów nauczania i oferowanych usług do zróżnicowanych i nieustannie zmieniających się potrzeb studentów.

Wprowadzanie podejścia skoncentrowanego na studencie oznacza, że kluczowe stają się takie obszary jak:

• wzmacnianie podmiotowości studentów,
• spersonalizowane kształcenie,
• tworzenie wspierającego środowiska.

Przyjrzyjmy się bliżej każdemu z tych obszarów i wyjaśnijmy, jakie działania są w ich ramach podejmowane.

Podmiotowość studenta jako fundament

Studenci rozwijają się najlepiej, gdy mają poczucie sprawczości i kontroli nad własną edukacją. Dlatego uczelnie powinny zachęcać ich do aktywnego angażowania się w procesy decyzyjne. Jak można to osiągnąć? Oto kilka przykładów:

Zapewnienie doradztwa akademickiego

Doradcy mogą pomóc studentom w odnalezieniu się w wymaganiach programu studiów i uczelnianych regulaminach. Ich zadaniem jest reagowanie, gdy tylko pojawią się problemy. Dzięki nim studenci otrzymują niezbędną pomoc i wsparcie, nie czując się osamotnieni. W polskim systemie rolę tę często pełnią opiekunowie roku lub pracownicy dziekanatu, a ich rola we wczesnym identyfikowaniu problemów i wspieraniu studentów jest nie do przecenienia.

Wartość działań związanych ze sprawami studenckimi rośnie, ponieważ nasza praca polega na przyglądaniu się konkretnym społecznościom studenckim i rzetelnej ocenie ich specyficznych potrzeb oraz oczekiwań.
— Rose Pascarell, George Mason University
Źródło: Connected Student Report, Third Edition, Salesforce

Oferowanie różnorodnych kursów

Daje to studentom możliwość eksploracji i znalezienia tematów zgodnych z ich zainteresowaniami i celami zawodowymi. W rezultacie mogą oni specjalizować się w ramach edukacji interdyscyplinarnej.

Świat się zmienił i musimy przygotować studentów na to, co będą robić po opuszczeniu murów uczelni.
— James Davis, Howard University
Źródło: Connected Student Report, Third Edition, Salesforce

Umożliwienie studentom projektowania własnego toku studiów

Dzięki temu studenci zyskują poczucie autonomii w procesie uczenia się. Ich ścieżka kształcenia jest dostosowana do specyficznych potrzeb i zapewnia lepsze doświadczenia edukacyjne.  Rozwiązania takie jak Indywidualny Tok Studiów (ITS) czy Indywidualna Organizacja Studiów (IOS) są doskonałym przykładem wdrażania tej zasady na polskich uczelniach.

W ankiecie prawie połowa (49%) respondentów stwierdziła, że ich uczelnia mogłaby ich wesprzeć w uczeniu się przez całe życie, zapewniając bezpłatne kursy fakultatywne na aktualne tematy.
Źródło: Connected Student Report, Third Edition, Salesforce

Zachęcanie do udziału w działalności pozaprogramowej

Dodatkowe aktywności, takie jak działalność w kołach naukowych czy organizacjach studenckich, pomagają studentom rozwijać umiejętności, budować relacje i zdobywać doświadczenie cenne w przyszłej karierze.

Uniwersytety słuchają

Paryski uniwersytet Sciences Po odwołał wszystkie obowiązkowe zajęcia w czwartkowe popołudnia, aby studenci mieli czas na udział w aktywnościach dodatkowych.
Źródło: Connected Student Report, Third Edition, Salesforce

Zapewnienie zasobów i wsparcia. Oznacza to dostęp do mentorów, biur karier oraz usług wsparcia akademickiego, takich jak dodatkowe konsultacje czy warsztaty z pisania prac naukowych. Wszystkie te elementy stanowią cenne źródło motywacji dla studentów.

Proaktywne podejście

George Mason University obejmuje zespół trenerów ds. sukcesu studentów, który sam kontaktuje się ze studentami, zamiast czekać, aż studenci zgłoszą się do nich po pomoc.
Źródło: Connected Student Report, Third Edition, Salesforce

Spersonalizowane kształcenie jako element podejścia skoncentrowanego na studencie

Definicja spersonalizowanego kształcenia jest prosta: studenci mają wpływ na to, jakiego materiału i w jaki sposób się uczą. Takie podejście uwzględnia fakt, że rozpoczynają oni studia z różnym bagażem doświadczeń, stylami uczenia się i aspiracjami. Elastyczne metody nauczania pozwalają tworzyć dla nich zindywidualizowane ścieżki rozwoju, ułatwiając adaptację do nowego środowiska.

Jakie są oczekiwania studentów? Poniższa infografika z raportu „Connected Student Report, Third Edition” jasno to pokazuje:

Aby sprostać tym potrzebom i oczekiwaniom, uczelnie powinny oferować spersonalizowane rozwiązania edukacyjne:

• Nauka we własnym tempie (Self-paced learning). Studenci uczą się na różne sposoby i pracują w indywidualnym tempie. Przyswajają nową wiedzę i wzmacniają umiejętności w miarę osiągania kolejnych etapów zaawansowania.
• Zróżnicowane metody nauczania. Nauczyciele akademiccy wykorzystują różne metody i materiały dydaktyczne, aby zaspokoić potrzeby różnych grup studentów.
• Sieci edukacyjne (Learning networks). Studenci używają technologii, aby uzyskać dostęp do zasobów edukacyjnych oraz nawiązywać kontakt i współpracować z innymi studentami oraz mentorami.
• Oprogramowanie adaptacyjne. To oprogramowanie, które dostosowuje poziom trudności i tempo nauczania na podstawie danych o wynikach studenta.

Spersonalizowane kształcenie uwzględnia fakt, że uczący się mają unikalne mocne strony i stoją przed różnymi wyzwaniami. Poprzez wspieranie zaangażowania, motywacji i głębszego zrozumienia materiału, studenci stają się osobami gotowymi do uczenia się przez całe życie.

Wspierające środowisko: filar podejścia skoncentrowanego na studencie

Studentom może być trudno odnaleźć się na uczelni. To zupełnie inny sposób nauki niż w szkołach średnich. Uczelnie oferują więc usługi wsparcia, aby pomóc im zarządzać potrzebami akademickimi, emocjonalnymi i społecznymi. Jakiego rodzaju pomocy potrzebują studenci?

Według ankiety, 34% studentów chciało więcej wsparcia w planowaniu kariery, 36% oczekiwało więcej zasobów związanych z dobrostanem (wellbeing), a przede wszystkim 40% potrzebowało większej pomocy w godzeniu życia akademickiego, zawodowego i osobistego. Studenci nie postrzegają już swojej uczelni wyłącznie jako miejsca zdobywania wiedzy. Postrzegają ją jako instytucję oferującą kompleksowe wsparcie.
Źródło: Connected Student Report, Third Edition, Salesforce

Uczelnie mają wiele możliwości, aby pomóc studentom w pełni wykorzystać potencjał wspierającego środowiska:

• Budowanie poczucia wspólnoty. Relacje z innymi studentami, wykładowcami i pracownikami administracji mają ogromną wartość. Można je wzmacniać poprzez wspieranie klubów, organizacji studenckich, organizowanie spotkań i wydarzeń na terenie kampusu.
• Zapewnienie zasobów w zakresie zdrowia psychicznego i dobrostanu. Należy wspierać zdrowie psychiczne i fizyczne studentów poprzez usługi doradcze, warsztaty i materiały dotyczące zarządzania stresem.
• Tworzenie kultury otwartości i różnorodności. Należy podkreślać znaczenie włączania wszystkich w życie uniwersyteckie oraz tworzyć polityki i programy, które wspierają ten cel.
• Stwarzanie możliwości rozwoju i zaangażowania. Warto zachęcać studentów do przyjmowania ról liderów w kołach i organizacjach, dając im szansę na zdobywanie nowych umiejętności i doświadczenia.
• Zapewnienie wsparcia w zakresie kariery. Doradztwo zawodowe, dostęp do ofert pracy i staży to kluczowe elementy pomagające studentom przygotować się do przyszłej kariery.
• Zapewnienie dostępności. Należy upewnić się, że kampus i jego obiekty są dostępne dla osób z niepełnosprawnościami i w razie potrzeby wprowadzić odpowiednie udogodnienia.

Takie oparte na współpracy środowisko ułatwia naukę i promuje poczucie wspólnoty wśród wszystkich członków społeczności akademickiej.

Technologia wspierająca podejście skoncentrowane na studencie

Uczelnie pomagają studentom lepiej przygotować się do przyszłej kariery. Podejście skoncentrowane na studencie oferuje doświadczenia praktyczne, takie jak staże i projekty badawcze, łącząc wiedzę akademicką z jej praktycznym zastosowaniem. Jednak aby wykorzystać pełen potencjał zindywidualizowanych możliwości nauki, uczelnie powinny sięgać po technologię. Jak czytamy w raporcie „Connected Student Report”:

Ankieta Salesforce pokazuje, że znaczenie posiadania odpowiedniej technologii do dyspozycji studenta przewyższa znaczenie samego procesu adaptacji na uczelni i zadowolenia z usług.
Źródło: Connected Student Report, Third Edition, Salesforce

Technologia odgrywa kluczową rolę w podejściu skoncentrowanym na studencie. Otwiera ona nowe, ekscytujące możliwości zarówno dla studentów, jak i wykładowców. Studenci korzystają ze spersonalizowanych doświadczeń edukacyjnych, dostępu do bogactwa zasobów i elastyczności uczenia się we własnym tempie. Wykładowcy z kolei mogą wykorzystywać technologię do analizy danych o postępach studentów, dostosowywania metod nauczania i udzielania informacji zwrotnej na czas.

Ten ścisły związek między technologią a edukacją poprawia wyniki nauczania i wyposaża studentów oraz wykładowców w cenne umiejętności cyfrowe, przygotowując ich na wyzwania XXI wieku. To dynamiczne połączenie, które przyczynia się do podnoszenia jakości kształcenia.

FAQ

Czym dokładnie jest podejście skoncentrowane na studencie?

Podejście skoncentrowane na studencie to model edukacyjny, w którym student jest aktywnym uczestnikiem i współtwórcą własnego procesu kształcenia. Uczelnia odchodzi od tradycyjnego modelu biernego przekazywania wiedzy na rzecz dostosowania programów, usług i metod nauczania do indywidualnych potrzeb, celów i stylów uczenia się studentów, stawiając na ich rozwój i zaangażowanie.

Jakie są pierwsze kroki, które uczelnia może podjąć, aby wprowadzić to podejście?

Dobrym punktem wyjścia jest wzmocnienie roli doradztwa akademickiego (np. opiekunów roku), zwiększenie elastyczności programu studiów poprzez oferowanie szerszej gamy kursów do wyboru oraz aktywne zachęcanie do udziału w organizacjach studenckich i kołach naukowych. Kluczowe jest również regularne zbieranie opinii od studentów, aby zrozumieć ich realne potrzeby.

Jaką rolę odgrywa technologia w podejściu skoncentrowanym na studencie?

Technologia jest kluczowym narzędziem umożliwiającym wdrożenie tego podejścia na dużą skalę. Platformy e-learningowe, oprogramowanie adaptacyjne i systemy CRM pozwalają na personalizację ścieżek kształcenia, zapewniają studentom elastyczny dostęp do zasobów edukacyjnych i umożliwiają uczelni analizę danych, co pomaga w lepszym zrozumieniu i wspieraniu potrzeb każdego studenta.

Czy podejście skoncentrowane na studencie dotyczy tylko nauki?

Nie. To kompleksowe podejście, które obejmuje całe doświadczenie studenta na uczelni. Oprócz spersonalizowanego kształcenia, kluczowe jest tworzenie wspierającego środowiska, które dba o dobrostan psychiczny studentów, oferuje wsparcie w planowaniu kariery oraz buduje poczucie wspólnoty i przynależności.